Toen ik begon als therapeut, werkte ik vooral individueel. Ik merkte dat mensen in de praktijkruimte vaak bereid waren tot verandering; in het gesprek konden ze echt voelen dat er iets mocht verschuiven. Maar als ze na een paar weken terugkwamen, zag ik vaak dat er in hun dagelijks leven weinig veranderd was. Dat raakte mij. Hoe kan het dat iemand de beste intenties heeft, maar toch niet in staat is om de verandering door te voeren die zo gewenst is?

Het antwoord vond ik in het systemisch werk. Ik ontdekte dat patronen zich herhalen uit loyaliteit aan het systeem waar iemand deel van uitmaakt. In eerste instantie richtte ik mijn blik vooral op het drama in het systeem: de herhaalde pijn, de ziektepatronen, het negatieve gedrag dat generatie op generatie wordt doorgegeven. Mijn focus lag op het zichtbaar maken van trauma en op het doorbreken van die patronen.

Er is meer dan de patronen zelf

Maar hoe langer ik met systemisch werk bezig was, hoe meer ik ging beseffen dat er meer is dan alleen de patronen zelf. Als individu hebben wij een ziel, een innerlijke roep, en ik begon te zien dat dit ook geldt voor een familiesysteem. Een systeem is niet alleen een verzameling mensen en gebeurtenissen; het is een bezield geheel. 

>Wanneer je gaat kijken met de ogen van de bezieling, kijk je niet meer alleen naar het patroon, maar ook naar het nut ervan. Elk patroon, elke crisis, elk gedrag heeft een positieve intentie, hoe verhuld ook. Dat wist ik al in mijn individuele werk, maar het inzicht dat dit net zo goed geldt op systemisch niveau, heeft mijn blik voorgoed veranderd.

Het familiesysteem en het grotere geheel

Steeds vaker stelde ik mezelf de vraag: waarom herhaalt de een binnen een familie een bepaald thema, terwijl een ander daar helemaal geen last van lijkt te hebben? In mijn werk zag ik dat dit te maken heeft met wat ik ben gaan noemen je zielenopdracht.

Mijn verdieping in de prenatale fase heeft dit inzicht nog versterkt. Geboren worden is geen toeval; je komt in een bepaalde familie omdat daar jouw bijdrage nodig is. En zoals jij als mens een opdracht hebt, zo heeft ook elk systeem een eigen opdracht.

Ieder familiesysteem heeft een unieke levensenergie, en verbonden aan die energie is een ontwikkelingsweg, een groei die door de generaties heen wil plaatsvinden.

Het is dus geen toeval dat jij juist in deze familie bent geboren. Jij bent hier om bij te dragen aan de groei van het systeem, en tegelijkertijd groeit het systeem mee met jou. Die wisselwerking maakt dat ik tegenwoordig anders kijk. Niet meer alleen met de ogen van het drama, maar vooral met de ogen van de liefde.

Want wanneer je kijkt vanuit liefde, zie je niet alleen de pijn die is doorgegeven, maar ook de levenskracht en de mogelijkheden die in het systeem besloten liggen en die wachten om tot bloei te komen.

Wat is de basis van het oude systemisch werk?

Ik zie dat veel systemisch werk gericht is op dat wat er gebeurd is en wat ons is aangedaan of overkomen. We kijken terug. Naar de generaties voor ons. Naar het onrecht dat is gebeurd, naar de trauma’s die niet erkend zijn, naar de rouw die niet gerouwd kon worden. We brachten aan het licht wat verdrongen was: verdriet, schaamte, geheimen, verloren familieleden. Fundamentele thema’s die in het licht gezet mogen en moeten worden.

Maar er is ook een maar: wat ik in de praktijk vaak zie, is dat we in deze oude systemische kijk blijven hangen in het verleden.

We blijven zoeken naar verklaringen in vroeger leed, alsof daar altijd het antwoord moet liggen. We kijken vooral met de ogen van het familieverleden, en vergeten soms om ook met de ogen van de toekomst te kijken.

Er moet iets gefixt worden, iets opgelost, iets uitgezuiverd. Maar voor mij gaat het veel verder dan dat. Want als jij ondergeschikt bent aan de zielenopdracht van het systeem, dan gaat het niet alleen over het doorbreken van een beperkend patroon. In zo’n patroon ligt altijd een uitdaging verborgen, een persoonlijke uitdaging, maar ook een systemische.

De ogen van de liefde

Mijn kijk is verschoven. Als je ondergeschikt bent aan de zielenopdracht van het systeem, gaat het niet alleen om het doorbreken van beperkende patronen, maar om de persoonlijke en systemische uitdaging die daarin verborgen ligt.

Ik geloof niet in onvoorwaardelijke liefde tussen partners of altijd van ouder naar kind, maar wel in de onvoorwaardelijke liefde van kind naar ouder en van het systeem zelf. Als je met die ogen kijkt, verschuift je focus van pijn en tekort naar vreugde, kracht en potentieel.

We zijn allemaal getraumatiseerd; de vraag is niet of, maar wat je ermee doet.

Wanneer je de kracht en liefde in je trauma erkent, verandert je hele blik op systemisch werk. De pijn laat zich niet veranderen, maar de kracht die erin besloten ligt, kun je vrijmaken: voor je eigen groei en voor de groei van het systeem.

Hoe werkt het principe?

In mijn werk gaat het eerst om zichtbaar maken wat onzichtbaar is. Pas als mensen het kunnen zien, kan het naar het licht worden gebracht. Daarbij komen vaak diepe trauma’s omhoog. Acceptatie is dan essentieel, want wat gebeurd is, valt niet meer te veranderen; wat je wel kunt beïnvloeden, is hoe je erop reageert en hoe je het in het systeem doorgeeft.

Onze loyaliteit aan het systeem kan ons ervan weerhouden om onze zielenopdracht te leven, wat een innerlijk conflict veroorzaakt. 

We zijn allemaal slachtoffer van ons ‘systemische’ verleden.

We zijn allemaal slachtoffer geweest van ons verleden en van het systemische verleden, maar slachtofferschap is uiteindelijk een keuze. Wat ons overkomt, hoe pijnlijk ook, draagt altijd een uitnodiging tot groei in zich. Liefde voor het systeem betekent niet langer oude patronen herhalen, maar juist het verleden overstijgen, zodat we niet gevangen blijven in dezelfde geschiedenis.

Verleden als springplank naar de toekomst

Voor mij is het verleden geen anker dat ons vasthoudt, maar een springplank naar de toekomst. We kunnen kiezen: blijven we achteruit springen, gevangen in het oordeel over wat is gebeurd, of gebruiken we de rijkdom, het talent en de potentie van ons systeem als katapult naar wat voor ons ligt?

Daarvoor moeten we leren kijken door schone ramen, met een heldere blik op onze persoonlijke en systemische zielsbestemming.

Wat ons overkomt, voelt soms als beperking of crisis, maar is vaak een deur naar nieuwe mogelijkheden. Die deur durven openen vraagt dat we niet alleen het licht, maar ook de duisternis in ons systeem onder ogen zien.

Elk gedrag heeft een oorsprong

Systemisch gezien bestaat er geen oordeel; wij geven betekenis vanuit ons persoonlijke geweten, maar elk gedrag heeft een oorsprong. Zelfs handelingen die wij nu als “slecht” zien, kunnen in hun tijd en context uit liefde zijn ontstaan, zoals bescherming van het gezin in oorlogstijd. Dat betekent niet dat we alles moeten goedkeuren, maar wel dat we bereid zijn te begrijpen.

Als we met de ogen van de liefde kijken, zonder het filter van ons huidige oordeel, gaan we ons systeem pas echt begrijpen en accepteren.

Dan zien we dat het goede en het moeilijke beide deel uitmaken van onszelf, en dat de sleutel tot groei ligt in het oordeelloos erkennen van de totaliteit.

Wat niet verwerkt wordt …

Het aankijken van onze pijn en onze systemische trauma’s is noodzakelijk. Wie dat niet doet, blijft handelen vanuit die pijn. En wat niet verwerkt wordt, wordt vaak opnieuw gecreëerd. Slachtoffers die hun pijn niet doorwerken, worden op een bepaald moment zelf dader. Dat is een hard patroon, maar ik zie het overal terug. Daarom is werken met je eigen verleden, je geschiedenis en die van je systeem, zo essentieel. Je kunt jezelf pas echt kennen als je weet waar je vandaan komt.

Wat als de liefde weer kan stromen

De wortel blijft liefde, maar als die wortel verstikt, kan de liefde niet stromen. Mijn vraag is dan: hoe laat je die wortel weer groeien, zodat ze reikt naar de hemel? Zodat liefde weer de verbindende kracht wordt tussen aarde en hemel, tussen mensen onderling, en binnen jezelf?

En daar ligt de kern van het systemisch werk in mijn ogen: terug naar de essentie, naar gezien worden in wie je bent, niet om wat je doet of bereikt.

Terug naar liefde, niet als cliché, maar als oordeelloze, dragende kracht in het systeem. Als we met die ogen naar onszelf en ons familiesysteem kijken, ontstaat er ruimte om te groeien vanuit onze oorsprong, in plaats van gevangen te blijven in herhaling.

Niet geleefd potentieel

In elk familiesysteem zit niet alleen pijn en verlies, maar ook een verborgen bron van kracht, talent en potentieel die vaak generaties lang ongezien is gebleven, zeker in de vrouwenlijn waar dienstbaarheid, bescheidenheid en het op de achtergrond blijven soms als vanzelfsprekend werden doorgegeven.

Wanneer je bereid bent om voorbij de verhalen van onderdrukking te kijken, ontdek je dat onder die laag juist de kwaliteiten liggen die nooit volledig geleefd zijn: de creativiteit die niet mocht stromen, het leiderschap dat geen ruimte kreeg, de expressie die ingehouden werd, en dat alles is nog steeds aanwezig omdat wat niet geleefd wordt niet verdwijnt maar wacht op iemand die het durft op te nemen.

Als jij diegene bent die deze kracht in jezelf herkent en besluit haar te leven, dan breng je niet alleen jezelf dichter bij je eigen vervulling, maar laat je ook het ongebruikte potentieel van je hele systeem stromen, waardoor de energie en gaven van de generaties voor jou eindelijk het licht zien en hun bestemming vinden.

Conclusie

Het nieuwe systemisch werken vraagt dat we onze blik verruimen. Niet blijven hangen in het drama, maar kijken naar de hele beweging van het systeem: de pijn en de kracht, het trauma en het potentieel. Ieder familiesysteem draagt een eigen zielsopdracht en een unieke levensenergie in zich, die vraagt om geleefd te worden.

Door met de ogen van de liefde te kijken, zonder oordeel, zie je dat achter herhalende patronen en generaties van onderdrukking vaak een ongekende rijkdom schuilt: creativiteit, leiderschap, expressie, veerkracht. Wat niet geleefd is, verdwijnt niet; het wacht tot iemand het durft op te pakken.

Als jij die uitnodiging aanneemt, werk je niet alleen aan je eigen groei, maar laat je ook de energie en het talent van je hele systeem stromen. Je draagt bij aan het helen van het verleden en het openen van de weg naar de toekomst: voor jezelf, voor de generaties voor jou, en voor die na jou. Dat is de kern van het nieuwe systemisch werken: van pijn naar potentieel.

Over de auteur: Katelijne Vermeulen

Mijn naam is Katelijne Vermeulen, geboren in Turnhout (België). Ik heb een brede academische achtergrond in Godsdienstwetenschappen en Filosofie. Ook ben ik al 40+ jaar docent. 

Mijn diepgaande interesse in de psyche van de mens bracht me naar het systemisch werk, waarin ik me jarenlang heb gespecialiseerd en ook al jaren professionals in opleid. 

In mijn blog deel ik mijn kennis en ervaring met je!