Je hebt een ingrijpend verlies meegemaakt. Misschien is er een dierbaar persoon overleden, of ben je een belangrijk deel van je leven kwijtgeraakt. Je wereld staat stil en niets voelt nog normaal. Je kijkt in de spiegel en vraagt je af: wie ben ik nu dit gebeurd is? Het lijkt wel alsof je jezelf bent verloren samen met wat (of wie) je liefhad. In dit blog help ik je te je begrijpen waarom dit gevoel zo normaal is, hoe rouw inwerkt op je hele systeem, en vooral hoe je stap voor stap weer verbinding kunt maken met wie je bent na dit grote verlies.

De oude jij is verdwenen, stilletjes meegenomen door het verlies dat jou heeft geschokt, doorkliefd, opengebroken. En wat overblijft, is een lege ruimte waarin je je verloren waant. Verdriet is er, ja, maar er is iets groters: je weet niet meer wie je bent zonder dat wat je verloren hebt. 

Waarom voelt het alsof ik mezelf kwijt ben?

Rouw kan voelen alsof je een deel van jezelf bent verloren en achterblijft met een leegte van binnen.

Na een groot verlies ben je nooit meer precies dezelfde persoon als daarvoor. Dit is één van de redenen dat je je zo verloren kunt voelen. Je verliest niet alleen de dierbare, situatie of toekomst die wegvalt, maar ook een stukje van jezelf, denk hierbij aan je onschuld, je onbevangenheid of je vertrouwen in het leven. Je identiteit krijgt een knauw: de “oude jij” die vol in het leven stond voordat alles instortte, lijkt verdwenen.

Veel rouwenden beschrijven een gevoel van leegte of innerlijke doodsheid vanbinnen. Alsof de kleur uit hun leven is weggezogen en niets nog echt doordringt. Dit komt doordat rouw je op alle lagen raakt. 

Zoals ik vaak zeg: rouw raakt je hele wezen, je rouwt niet alleen om wat je bent kwijtgeraakt, maar ook om wie je was vóór het verlies. 

Rouw is een existentiële crisis

Rouw haalt je evenwicht onderuit en zet je in een ‘niemandsland’: het oude is weg, het nieuwe is er nog niet. Je komt terecht in verwarring, zinverlies, machteloosheid en het gevoel je nergens meer thuis te voelen.

Die diepe leegte en identiteitscrisis zijn normale rouwreacties op een abnormaal ingrijpende gebeurtenis. Dit komt doordat we niet alleen rouwen om wat we verliezen, maar om wie we zélf waren in die verbinding. 

Als je iemand verliest die diep met jou verbonden was, een ouder, een kind, een geliefde, dan verlies je ook een deel van je identiteit. Je bent niet langer “de dochter van”, “zijn vrouw”, “haar kind”. Je bent niet meer wie je was in die relatie. En wat blijft, voelt als een leeg omhulsel. 

“Ik rouw om de geliefden die mij zijn voorgegaan, zij die in mij verdergaan.
Ik rouw om mijn dromen die vervlogen zijn in de tijd, wat ik had kunnen hebben, wie ik had kunnen zijn. Ik rouw om mijn oude ik. Wat ik heb verloren zal mij altijd toebehoren.”

Waarom voelt het alsof ik bevries?

Verlies zet je systeem stil. Niet alleen je denken, niet alleen je voelen, maar je hele wezen. Je raakt letterlijk ontworteld van je bestaansgrond. Alles in jou zoekt houvast, maar er is even niets meer om je aan vast te grijpen. Dat noemen we overleven. Je lichaam maakt adrenaline aan, je hersenen schakelen over op noodmodus. Je hoofd wordt mistig, je hart zwaar en je ademhaling oppervlakkig. Je weet niet meer waar je bent, laat staan wie.

“Verlies kruipt onder je huid, het kruipt in je bloed. En onverwerkt verlies kruipt in je organen.”

Je lichaam liegt niet. Het vertelt wat je ziel nog niet kan zeggen. En dus krijgen we hoofdpijn, darmklachten, slapeloosheid, lusteloosheid, hartpijn. Niet omdat je echt ziek bent, maar omdat je stilvalt in een werkelijkheid die te groot is om te bevatten. 

Wat is uitgestelde rouw (en waarom voel ik de klap pas later)?

Het kan gebeuren dat je de echte pijn pas enige tijd na het verlies volop begint te voelen. In eerste instantie functioneer je misschien op de automatische piloot. Veel mensen schieten na een verlies in een soort shock of overlevingsmodus: je regelt de uitvaart, zorgt voor anderen, houdt je sterk. Je denkt wellicht dat het “wel gaat”.

Maar dan, maanden of zelfs jaren later, kan iets ogenschijnlijk kleins alle weggestopte emoties in één keer losmaken. Je hoort bijvoorbeeld een liedje, of een huisdier sterft, en ineens komt de onverwerkte pijn boven, alsof het verlies zich op dat moment opnieuw voltrekt.

Dit noemen we uitgestelde rouw. Het verdriet was er al die tijd, maar het wachtte geduldig op een veiliger moment totdat jij er klaar voor was om het toe te laten. Uitgestelde rouw is geen teken dat je iets niet goed hebt gedaan in het rouwproces, het is juist een beschermingsmechanisme van je lichaam en geest.

Toen het verlies net gebeurde, was de pijn misschien te groot om te dragen. Door het tijdelijk weg te stoppen kon je overleven. Zie het als een rugzak vol verdriet die je een tijdje hebt meedragen; uiteindelijk wordt die rugzak zo zwaar dat je hem moet openen.

Waarom voel ik het verlies in mijn hele lichaam?

Rouw is niet alleen emotioneel; het is ook een lichamelijke ervaring. Verdriet kruipt in je cellen, je hele systeem reageert op het verlies. Na een ingrijpend verlies gaat je lichaam in de alarmstand: je stresshormonen schieten omhoog, je hart klopt sneller, je spieren staan strak gespannen. Je lichaam voelt voortdurend onrustig en “aan”, alsof er gevaar dreigt, wat enorm uitputtend is. Geen wonder dat veel mensen in rouw zich doodmoe voelen en allerlei klachten ontwikkelen.

Al deze reacties dragen bij aan het gevoel dat je jezelf kwijt bent. Je energie is weg, je emoties schieten alle kanten op, en zelfs eenvoudige taken kosten moeite. Bedenk echter: dit alles is een normale reactie op een extreem zware gebeurtenis. Je lichaam en geest proberen het onmogelijke verlies te verwerken. Je bent niet ziek of gek; je bent aan het rouwen, en dat is topsport voor je systeem.

Probeer daarom met mildheid naar jezelf te kijken. Net zoals een lichaam rust en energie nodig heeft om een botbreuk te laten helen, zo heeft jouw hele systeem rust en tijd nodig om deze rauwe rouw te doorvoelen en te integreren.

Kan verdriet van vorige generaties in mij doorwerken?

Je eigen verdriet kan soms zwaarder aanvoelen dan je zou verwachten op basis van één gebeurtenis. Vanuit systemisch perspectief (zoals in familieopstellingen) weten we: verlies raakt niet alleen de persoon zelf, maar het hele familiesysteem. Rouw stopt namelijk niet bij één generatie. Het verdriet dat vroeger misschien geen stem mocht krijgen, verdwijnt niet: het zet zich vast en wordt onbewust doorgegeven in de familie.

Misschien hebben je ouders of grootouders ooit verlies geleden waar nooit goed om gerouwd is. Die onvergoten tranen van vorige generaties kunnen als het ware in jou voortleven. Hoe minder er vroeger gehuild mocht worden, hoe meer last jij nu kunt voelen. Je huilt niet alleen om je eigen verlies, maar ook om de pijn die al langer in het familiesysteem aanwezig was.

Het gevolg is dat jouw rouw extra zwaar en vermoeiend kan zijn. Je draagt dan een last die groter is dan alleen jouw verhaal; het zit letterlijk “in je cellen” opgeslagen. Zonder dat je het beseft, ben je misschien oud familieverdriet aan het mee-rouwen, bovenop je eigen rouw. Dat is ontzettend zwaar werk voor lichaam en geest.

Wat kun je doen om weer verbinding te maken met jezelf?

Rouw haalt je uit verbinding met jezelf. Je voelt je ontheemd, uit balans, alsof je op een drempel staat tussen het oude dat er niet meer is en het nieuwe dat er nog niet is. Je moet je zien staande te houden in de leegte. Maar juist door stil te staan bij je verliezen, ontstaat er ruimte. Wie zijn verliezen niet serieus neemt, neemt zichzelf niet serieus.

De verbinding komt niet terug door ‘sterk’ te zijn of door te gaan. Ze komt terug als je toestaat wat er werkelijk in jou leeft: je gemis, je boosheid, je tranen, je eenzaamheid, je liefde. Niet-gerouwde rouw verhardt je hart en versteent je ziel. Door te rouwen, keer je terug. Niet naar wie je was, maar naar wie je geworden bent. En in dat aanvaarden, in dat doorvoelen, ontstaat verbinding. Niet als een terugkeer naar vroeger, maar als een thuiskomen in je ziel, in wie je nu bent: met je littekens, je wijsheid, en je zachtheid.

Een aantal praktische dingen

Geef jezelf tijd. Forceren helpt niet; helen heeft een eigen tempo. Wees lief voor jezelf, precies zoals je nu bent. Daarnaast kun je kleine stapjes zetten om uit die verdoofde toestand te komen:

• Maak ruimte voor je rouw: Sta jezelf toe te huilen, te voelen en te herinneren. Schrijf je gevoelens van je af in een dagboek, steek een kaarsje aan, of richt een rustig hoekje in huis in als rouwplek waar je even mag treuren. Door bewust tijd te nemen voor je verdriet, geef je het erkenning.
• Zorg goed voor je lichaam: Rouw put je uit, dus rust, slaap en regelmaat zijn cruciaal. Eet voedzaam en probeer wat lichte beweging te krijgen, een korte wandeling in de natuur kan al helpen om stress te ontladen en je hoofd te klaren. Je lichaam is net zo goed in rouw; behandel het met zachtheid.
• Zoek steun en verbinding: Praat met mensen die je vertrouwt over wat je voelt. Je hoeft dit niet alleen te dragen. Of het nu een vriend is, een familielid of een lotgenotengroep, deel je verhaal. Door uit te reiken doorbreek je het gevoel van isolatie. Rouw kan heel eenzaam voelen, maar je bent niet alleen. Samen huilen, herinneringen ophalen of gewoon een arm om je schouder kan enorm helpen om jezelf terug te vinden.

Jouw persoonlijke rouwreis

Hoe donker het nu ook is, onthoud dat dit een proces is. Je rouwreis verloopt met kleine stapjes. Soms voel je lange tijd weinig vooruitgang, maar op een dag merk je dat er toch iets veranderd is. Misschien vang je jezelf weer eens op in een lach. Of je merkt dat je interesse in kleine dingen voorzichtig terugkomt. Dat zijn tekenen dat jouw nieuwe ik langzaam vorm krijgt. Je begint te integreren wat er is gebeurd: het verlies wordt een deel van jouw levensverhaal, zonder dat het hele verhaal hoeft te bepalen.

Gun jezelf die tijd en ruimte. Je bent er nog: misschien anders dan voorheen, maar je bent er. Het kost tijd om deze nieuwe versie van jezelf te omarmen, maar stukje bij beetje zul je merken dat je weer stevig op je voeten komt te staan. Jouw levenskracht is niet weg; zij ligt onder de sluiers van verdriet te wachten om weer op te bloeien wanneer jij eraan toe bent.

Rouw verandert je. Het verweeft zich met wie je bent. Na een groot verlies ben je nooit meer precies dezelfde.

Tot slot: het oude loslaten, het nieuwe verwelkomen

Je hoeft niet te weten wie je nu bent. Je hoeft alleen maar te erkennen dat je in een tussenruimte bent. Tussen wie je was en wie je nog zult worden.

Rouw is de enige weg naar volwassenheid. Volwassen worden is durven aankijken wat je hebt verloren.  En het niet willen vervangen, maar het leren dragen.

Over de auteur: Katelijne Vermeulen

Mijn naam is Katelijne Vermeulen, geboren in Turnhout (België). Ik heb een brede academische achtergrond in Godsdienstwetenschappen en Filosofie. Ook ben ik al 40+ jaar docent. 

Mijn diepgaande interesse in de psyche van de mens bracht me naar het systemisch werk, waarin ik me jarenlang heb gespecialiseerd en ook al jaren professionals in opleid. 

In mijn blog deel ik mijn kennis en ervaring met je!